Монголын хөрөнгийн зах зээл 2024 онд

Монгол Улсын хөрөнгийн зах зээл 2024 онд тогтвортой өсөлттэй, зах зээлийн арилжаа идэвхэжсэн жил болж өндөрлөж байна. Энэ оны турш Монголын Хөрөнгийн Биржид (МХБ) олон төрлийн хувьцаа, өрийн хэрэгсэл арилжигдаж, хөрөнгө оруулалтын идэвхтэй орчин бүрдсэн нь эдийн засагт эерэг үр дүн авчирч байна.

2024=НОГООН ЖИЛ

2024 онд Монголын Хөрөнгийн Биржийн индексүүд болох MSE-A, MSE-B, TOP-20 нь бүгд өссөн ногоон жил болон өндөрлөж байна. TOP 20 2021 оны 9 дүгээр сард бүх цагийн дээд ханш болох 49,252-д хүрсэн бол энэ оны 8 дугаар сард 50,741 хүрсэн нь Монголын хөрөнгийн зах зээлийн уналтад цэг тавьжээ.

ЗАХ ЗЭЭЛИЙН ОНЦЛОХ ҮЗҮҮЛЭЛТҮҮД /11-Р САРЫН БАЙДЛААР/

• Нийт арилжааны хэмжээ : 1.175 их наяд төгрөг
• Хувьцааны арилжаа : 289.87 тэрбум төгрөг
• Бондын арилжаа :743.58 тэрбум төгрөг
• ХБҮЦ-ны арилжаа. : 130.76 тэрбум төгрөг
• ХОС-ийн арилжаа: 7.55 тэрбум төгрөг
• Биржийн бус зах зээлийн арилжаа: 3.0 их наяд төгрөг /12.17-ны байдлаар/

Хувьцааны арилжаа:

2024 оны 11 сарын байдлаар нийт арилжааны 25 хувийг хувьцааны арилжаа бүрдүүлж байна. Монголын Хөрөнгийн Бирж дээр нийт 3 компанийн IPO хийгдсэн. Үүнд:

ТОП-20 индексийн компаниуд өссөн үү ? буурсан уу?

ТОП-20 индекс 2021 оны түүхэн өсөлтөөс хойш уруудаж байсан бол 2024 онд бүх цаг үеийн дээд ханш болох 50,741 хүрснээс гадна уг индексийн 20 компанийн дундаж өсөлтийн хувь 13.3 хувийн эерэг үзүүлэлттэй гарсан. 2023 онд ердөө 5 компанийн хувьцаа л өсөлттэй жил байсныг бодвол энэ онд 9 компанийн ханш өсөлттэй байсан бол 11 компанийн ханшийн хувьд тийм ч сайхан жил байсангүй. Өмнөх оны хамгийн их өсөлт үзүүлсэн компани болох “Тавантолгой” ХК-ийн хувьцаа энэ жил ч гэсэн 103 хувийн өсөлт үзүүлсэн бөгөөд сүүлийн 2 жил нийт 213 хувийн өсөлт үзүүлээд байна. Харин 2023 онд бууралтаараа хоёрт орсон “Монголын Хөрөнгийн Бирж” ХК-ийн хувьцааны ханш энэ онд 168 хувийн өсөлт үзүүлж топ 20 индексийг тэргүүллээ.

НИЙТ АРИЛЖААНЫ 63 ХУВИЙГ ЭЗЭЛСЭН БОНДЫН ЗАХ ЗЭЭЛ

Бондын зах зээлийн хувьд 2024 онд түүхэн жил байлаа. Учир нь 2024 оны 06 дугаар сард Монгол Улсын анхны орон нутгийн бонд болох “Улаанбаатар бонд” гарч 500 тэрбум төгрөгийг амжилттай татан төвлөрүүлсэн. Мөн Монголын хөрөнгийн зах зээлийн шинэхэн бүтээгдэхүүн болох ногоон бонд 2023 оны төгсгөлд “Хаан Банк” ХК ногоон бондынхоо транч 1-г гаргасан бол 2024 онд “Хаан Банк” ХК  ногоон бонд транч 2-оор 25 сая $ болон “ТЖБТ” ХХК-ийн ногоон бонд 11 сая $   амжилттай татан төвлөрүүлсэн.

МАШ ӨНДӨР ӨСӨЛТ ҮЗҮҮЛСЭН ХБҮЦ-НЫ ЗАХ ЗЭЭЛ

2023 онд нийт 3 компани ХБҮЦ-ыг амжилттай зах зээлд гаргаж нийт 63.5 тэрбум төгрөгийн арилжаа хийгдсэн бол энэ онд мөн 3 компани ХБҮЦ гаргаж нийт 130.8 тэрбум төгрөгийн арилжаа хийгдэж 105 хувиар өссөн үзүүлэлттэй байна.  Мөн зах зээлд хамгийн өндөр дүнтэй ХБҮЦ буюу 50 тэрбум төгрөгийн ХБҮЦ-ыг “Инвескор Би Эс ТЗК” ХХК гаргажээ.

3 ИХ НАЯДЫН АРИЛЖАА ХИЙГДСЭН БИРЖИЙН БУС ЗАХ ЗЭЭЛ

Биржийн бус зах зээл үүссэн цагаас хойш 2024 оны 3-р улирал хүртэл нийт 127 компани амжилттай хөрөнгө оруулалт татжээ. 2024 оны 12 дүгээр сарын 17-ны өдрийн байдлаар нийт 3.0 их наяд төгрөгийн арилжаа хийгдсэн бөгөөд үүний 1.9 их наяд төгрөг нь анхдагч арилжаа бүрдүүлжээ. ББЗЗ дээр хүртэл ногоон бонд гарсан. Тухайлбал “Төрийн Банк” ХК 10 тэрбум төгрөгийн ногоон бонд гаргажээ.

ЗАХ ЗЭЭЛД ШИНЭ БҮТЭЭГДЭХҮҮН НЭВТРЭХ ҮҮ ? ТОП 100 ААН-ҮҮД IPO ХИЙХ ҮҮ ЭСВЭЛ БОНД ГАРГАХ УУ?

Энэ оны онцлох үйл явдлын нэг бол “Үнэт цаасны зах зээлийн тухай хууль”-д нэмэлт өөрчлөлт явдал. Тухайлбал Монголын хөрөнгийн бирж, Санхүүгийн зохицуулах хороо болон Монголын үнэт цаасны арилжаа эрхлэгчдийн холбооны 12 журмыг шинээр болон шинэчлэн батлах эрх үүссэн. Ингэснээр шинээр бүтээгдэхүүн нэвтрэх, ТОП-100 ААН-үүд хөрөнгийн зах зээлд хялбар оролцох боломжууд нээгдэж байна.

ХЗЗ-д нэвтрэх шинэ бүтээгдэхүүнүүд:

• Хувьцааны хамтын санхүүжилт,
• Банкны хадгаламжийн сертификат гаргах,
• Олон улсын санхүүгийн байгууллагын өрийн хэрэгсэл,
• Хаалттай ХК-ийн хувьцааг биржээр арилжаалах,
• Үнэт цаас зээлэх, зээлдүүлэх

2025 ОНД ЗАХ ЗЭЭЛ ЯАХ ВЭ?

• Хуулийн нэмэлт өөрчлөлт орсны дагуу шинэ бүтээгдэхүүнүүд зах зээлд нэвтрэн хөрөнгө оруулагчдын тоо нэмэгдэх магадлалтай байна.
• ТОП-100 ААН болон ТӨҮГ-ууд ирэх онд IPO хийнэ гэдэг хүлээлттэй байна.
• Хувьцааны зах зээлийн уналтад энэ жил цэг тавьсан бөгөөд дараа жил уг өсөлт үргэжилэхээр төлөвтэй байна.
• Зэс, алтны дэлхийн зах зээлийн үнэ өсөх хүлээлттэй байгаа тул уул уурхайн компаниудын хувьцааны үнэ тогтвортой өсөх магадлалтай. Оюу Толгой төслийн далд уурхайн олборлолт бүрэн хүчин чадлаараа ажиллаж эхэлнэ.
• 2024 онд нийт арилжааны 63%-ийг бүрдүүлсэн өрийн хэрэгслийн арилжаа 2025 онд улам өсөх магадлалтай. Банкууд болон томоохон аж ахуйн нэгжүүд өрийн санхүүжилтийг идэвхтэй ашиглаж эхэлнэ.
• Төв банкны мөнгөний бодлогын хүрээнд инфляцийг тогтворжуулах арга хэмжээ үргэлжлэх бөгөөд үүний үр дүнд хөрөнгө оруулалтын орчинд эерэг нөлөө үзүүлэх магадлалтай.

Эх сурвалж: Монголын Хөрөнгийн Бирж, Санхүүгийн Зохицуулах Хороо, МҮЦАЭХ